Mijn pad naar financiële onafhankelijkheid (in een 9-stappenplan)

Sinds een paar jaar streef ik naar financiële onafhankelijkheid.

Rood staan. Het moet zo rond mijn dertigste geweest zijn dat ik het zat was. Sinds het begin van mijn studententijd had ik aan het einde van mijn geld altijd een stukje maand over*. Het maakte niet uit dat ik meer ging verdienen, ik gaf alles toch wel uit.

Inmiddels had ik een gezin, maar moest ik nog steeds opletten of ik wel genoeg geld op mijn rekening had en spaarde ik geen cent.

Ik besloot het roer om te gooien, verdiepte me in de wereld van personal finance en bleef plakken bij de Amerikaanse FIRE-movement.

FIRE staat voor Financial Independence, Retire Early. En hoewel ik niet met vervroegd pensioen wil, sprak het eerste gedeelte van de afkorting me wel aan.

De FIRE-bloggers vragen je kritisch naar je uitgaven te kijken en moedigen je aan zoveel mogelijk te sparen (zonder je gierig te gedragen). Uiteindelijk bereik je financiële onafhankelijkheid, dat wil zeggen: je uitgaven zijn lager dan het rendement dat je vermogen genereert. Je hoeft dan dus niet meer te werken voor je geld.

Inmiddels zijn we vier jaar verder en sparen mijn vrouw en ik bijna een kwart van ons inkomen, hebben we geen geldstress meer en kan ik mijn mond niet houden over FIRE.

Toen ik in mei 2020 aan mijn vriend Alexander Klöpping in onze podcast over mijn persoonlijke 9-stappenplan vertelde, kreeg ik van heel veel mensen de vraag om dit uit te schrijven. Bij deze!

Ik wil graag benadrukken dat ik geen financieel adviseur ben en dit mijn persoonlijke stappenplan is. Ik deel dit vanuit mijn eigen positie en privileges, en realiseer me dat het voor iedereen anders is. Hopelijk inspireert het jou tot het maken van een eigen plan.

Wil je op de hoogte blijven van wijzigingen aan deze gids? Geef je dan op voor mijn maandelijkse nieuwsbrief:

*Alle credits naar Loesje voor deze mooie woordgrap. Meer lezen over waarom ik van mijn twintigste tot en met mijn dertigste te veel geld uitgaf? Lees deze ontboezeming.

1. Onderzoek de rol van geld in je leven

Voor je begint aan je pad naar financiële onafhankelijkheid, is het goed om eerst te analyseren wat de rol van geld in je leven is en hoe je ertoe verhoudt.

Want dit avontuur vraagt veel wilskracht en offers van je, dus dan is het motiverend om te weten waar je het voor doet.

Wat zijn je drijfveren? Gaat het je om veiligheid? Of streef je naar meer luxe? Hier bestaat geen goed of fout, het gaat erom dat je leert begrijpen wat je relatie is tot geld.

Schrijf bijvoorbeeld eerst eens op van welke tien dingen je het gelukkigst wordt en bedenk hoe geld die geluksfactoren kan dienen.

Pak een blaadje erbij, en schrijf je drijfveren op. Dit zijn die van mij:

• Onafhankelijkheid. Ik wil een afbetaalde woning voor ons gezin, zonder dat we afhankelijk zijn van de hypotheekverstrekker of de grillen van de financiële markt;
• Gezin. Niet meer van paycheck to paycheck leven om elk moment te kunnen besluiten om (tijdelijk) minder te werken om bijvoorbeeld een half jaar op reis te gaan met het gezin;
• Veiligheid. Minder risico lopen, zodat we in een worst-case-werk-scenario wel ons leven kunnen voortzetten. 
• Rust. Geen stress over geldgebrek. Laat voldoende liquiditeit vanzelfsprekend zijn.
• Keuze. Ik wil zoveel mogelijk tijd kunnen besteden aan werk dat ik belangrijk vind.

Maar misschien kom jij op iets anders, bijvoorbeeld ‘een vervroegd pensioen’.

💡 Lees meer: in dit artikel vertel ik hoe je je partner kunt betrekken bij financiële onafhankelijkheid.

2. Bepaal je gelddoelen

Als je de financiële drijfveren duidelijk hebt, kun je beginnen aan het formuleren van je gelddoelen.

Hier zijn heel veel smaken in.

Sommige mensen willen zo vroeg mogelijk met pensioen. Zij proberen vijfentwintig keer hun jaaruitgaven bij elkaar te sparen, zodat ze daarna van het vier procent rendement dat dit vermogen jaarlijks genereert kunnen leven. Met een Amerikaanse ‘FIRE-calculator‘ kunnen ze tot op de dag precies berekenen wanneer het zover is (omdat Nederland een ander fiscaal systeem heeft, gaat dit hier niet helemaal op).

Anderen willen een enorme studieschuld aflossen. Lees bijvoorbeeld het aanstekelijke blog F*ck die Studieschuld.

Omdat ik verwacht nog een paar jaar bezig te zijn met het herdefiniëren van de rol van geld in mijn leven, stel ik nu kleine haalbare doelen om mezelf gemotiveerd te houden.

Mijn eerste doel was niet langer rood staan aan het einde van de maand. Nu richt ik me op het vergroten van het percentage dat ik van mijn netto-inkomen spaar. Eerst 10%, toen 20% en nu 25%.

Dit doel motiveert me bijvoorbeeld om financiële meevallers niet direct uit te geven, maar te sparen.

3. Analyseer je huidige inkomsten en uitgaven

Dan nu de allereerste praktische stap. Bekijk hoeveel er binnenkomt en hoeveel eruit gaat. Klinkt simpel, maar mijn hemel, wat kan het confronterend zijn.

Exporteer je banktransacties van de afgelopen twaalf maanden (zodat je alle seizoenen, vakanties en feestdagen meepakt) en analyseer deze in een spreadsheet of met een boekhoudprogramma als het geweldige Lunch Money.

Wijs aan elke transactie een categorie toe. Ja, dit kost je een paar avonden, maar hey, wat zijn een paar avonden op een mensenleven? En schrik je daarna rot van het overzicht.

Het bedrag dat ik aan restaurants uitgaf! 😳

Nu je weet waar je geld naartoe gaat, kun je de regie over je geld nemen. Dat is essentieel voor je pad naar financiële onafhankelijkheid.

4. Bepaal budgetten en voer besparingen door

Het is tijd om je financiële drijfveren en uitgaven in overeenstemming te brengen.

Dat doe je door per categorie budgetten te stellen en je daar aan te houden.

Kijk nog eens naar je drijfveren.

• Waar zou je meer aan willen uitgeven?
• Waar wil je minder aan uitgeven?
• Voor welke droom wil je sparen?
• Moet je misschien een buffer aanleggen?

Als je financiële prioriteiten verschuiven, ontkom je niet aan het doorvoeren van besparingen.

Er zijn twee types besparingen:

Simpele besparingen!

Neem je vaste lasten kritisch door en…

• Sluit via de bekende vergelijkingssites nieuwe verzekeringen en energiecontracten af en bespaar in één klap tientallen euro’s op jaarbasis;
• Bel je internetprovider en vraag om een nieuwe aanbieding (die bekostigen ze van hun retentiepotje);
• Zeg abonnementen op die je toch niet gebruikt;
• Zet elk jaar even een reminder om bovenstaande dingen opnieuw te doen.

Ingewikkelde besparingen!

Sommige gewoontes kosten je veel geld, terwijl ze niet bij je financiële drijfveren passen.

Zo ging ik meerdere keren per week uit eten of liet ik het bezorgen, omdat ik geen zin had om te koken. Maar zoals je ziet komt ‘comfort’ niet terug in mijn doelen.

Ondertussen gaf ik wel honderden euro’s aan comfort uit en raakte ik tegelijkertijd steeds verder verwijderd van wat ik wél belangrijk vind: onafhankelijkheid, gezin, rust en veiligheid.

Begrijp me niet verkeerd, ik ga nog steeds graag uit eten. Maar dan wel vanuit plezier. Daarom budgetteerde ik twee keer uit eten per maand, en dan maken we er een bijzondere avond van, en gaan we niet voor de honderdste keer naar hetzelfde eetcafé.

Waarom is dit een ingewikkelde besparing? Omdat ik mezelf een nieuwe gewoonte moest aanleren. Mijn pavlov-reactie bij ‘ik heb geen zin om te koken’ was ‘ik ga uit eten’. Ik moest mezelf aanleren: ‘ga gewoon koken gast’. En ja, dat kostte in eerste instantie een beetje moeite.

Waar kun jij op besparen voor je financiële onafhankelijkheid?

Waar geef je veel geld aan uit, terwijl je het eigenlijk niet belangrijk vindt of gelukkig van wordt?

💡 Lees meer: in dit artikel vertel ik hoe je eenvoudig met budgetteren kunt beginnen.

5. Evalueer je uitgaven en doelen maandelijks

Kijk maandelijks hoe het met je uitgaven gaat. Ben je on track? Hoe voel je je erbij? Moet je misschien iets aanpassen? Toch weer maar de horeca omdat je het echt mist?

Ik rooster daar elke maand een avondje voor in en loop elke banktransactie handmatig na in een zelfgemaakt spreadsheet (omdat ik van knutselen houd).

Ja, dat is even wat werk, maar ik vind het belangrijk om precies terug te zien waar mijn geld heengaat. Omdat ik gedwongen word elke transactie na te gaan, word ik me bewuster van hoe ik mijn geld uitgeef.

Het is ook leuk om te doen – ik herbeleef de mooie momenten als ik bijvoorbeeld de transactie van een avondje in het café terugzie.

Zo ziet mijn maandelijkse checklist eruit:

1. Exporteer alle transacties van mijn rekeningen bij de Triodos Bank.
2. Exporteer alle transacties van mijn creditcard.
3. Importeer al deze transacties in mijn FIRE-spreadsheet en deel ze onder in categorieën.
4. Neem de uitgavenposten door en vergelijk ze met de budgetten. Heb ik ze gehaald? Moet ik iets aanpassen?
5. Schrijf een korte notitie over mijn gedachten bij die maand zijn. Wat wil ik anders doen? Waar ben ik tevreden over?

Blogger Geldnerd stelt zijn spreadsheet gratis beschikbaar. Nogmaals, je kunt hier ook software als You Need a Budget en Lunch Money voor gebruiken.

6. Leer jezelf het nieuwe uitgavenpatroon aan en check je geld-reflexen

Stap 6 in het pad naar financiële onafhankelijkheid is misschien wel een stap voor het leven, in ieder geval iets wat bij mij al jaren duurt. Het kost namelijk best wat moeite om jezelf op een nieuwe manier tot geld te verhouden.

Ik heb het dan niet over ‘gieriger’ of ‘rijker’ worden, maar om euro’s bewust te uit te geven.

Als je het onbewust doet, volg je de geld-reflexen, die je in je opvoeding, milieu of via media hebt meegekregen. Die zijn voor ieder anders, maar denk bijvoorbeeld aan:

• ‘Geld moet rollen’ of ‘Geld moet je oppotten’
• ‘Waarom zou ik sparen als ik morgen dood kan zijn?’
• ‘Ik rijd de mooist mogelijke auto die ik me kan veroorloven’
• ‘Als ik meer ga verdienen, kan ik ook meer uitgeven’
• ‘Als ik het kan betalen, ga ik groter wonen’
• ‘Financiële meevallers mag ik meteen opmaken, aan bijvoorbeeld een nieuwe keuken of verre vakantie’
• ‘Zorg dat je altijd een noodpot van 10.000 euro hebt’
• ‘Ik hoor iedere seizoen nieuwe kledingsets te kopen’

Als je niet bewust met geld omgaat, is de kans groot dat je in die reflexen meegaat. Dat is problematisch als ze je drijfveren uit stap één niet dienen.

Een voorbeeld: mijn vrouw en ik wonen met twee kinderen op 70 vierkante meter in het centrum van Amsterdam. We kunnen de lening voor een grotere woning betalen en gingen in eerste instantie ook druk op huizenjacht. Tot we eens een autorit lang spraken over wat die hogere maandlasten zouden betekenen en of we eigenlijk wel gelukkiger worden van een groter huis.

We realiseerden ons dat de buurt waar we nu in wonen – dichtbij ons werk, dichtbij school, waar we alle middenstanders kennen – ons heel gelukkig maakt en hoewel het kleine wonen soms oncomfortabel is, we er niet ongelukkiger van worden.

Dus de verhuisplannen zijn voorlopig de ijskast in.

Nog een voorbeeld: toen we een auto nodig hadden (om makkelijk de stad uit te kunnen met de kinderen) overwoog ik eerst een mooie en elektrische BMW i3. Tot ik me realiseerde dat het extra geluk wat een mooie auto je brengt niet in verhouding staat tot de enorme maandlasten (zeker omdat comfort snel went). Daarom kochten we voor die weekendritjes een Skoda Fabia uit 2005 voor nog geen drieduizend euro. En omdat er geen nieuwe auto voor ons geproduceerd hoeft te worden, is het ook een duurzame keuze.

💡 Lees meer: in dit artikel vertel ik waarom ik het meest enthousiast ben over deze stap. Het gaat me bij FIRE niet om geld, maar om intentioneel leven.

7. Start met sparen en aflossen van dure leningen

Van het eerste geld dat vrijkwam loste ik versneld een lening af waar ik vier procent op betaalde.

Daarna begon ik aan het opbouwen van een buffer, zodat we mogelijke financiële tegenvallers kunnen opvangen. Dat geeft me rust.

Vervolgens zette ik elke maand vaste bedragen opzij voor vakanties en verbeteringen aan ons huis. Daar kan ik zonder schuldgevoel geld uit opnemen voor grote uitgaven een mooie reis of een nieuwe wasmachine.

• Blogger Geldnerd spaart maandelijks voor zijn zorgverzekering en betaalt deze vervolgens per jaar in één keer vooruit (wat een mooie korting oplevert).
• Bij het Nibud kun je uitrekenen wat een verstandige buffer is.

8. Nog meer aflossen en je geld laten werken voor financiële onafhankelijkheid

Bij deze stap lopen de meningen binnen de FIRE-community enorm uiteen.

Vrijwel iedereen is het over eens dat het verstandig is om leningen waar je veel rente over betaalt direct af te lossen en een buffertje aan te leggen.

Maar wat komt daarna?

Het Grote Meningsverschil draait om het aflossen van schulden met een lager rentepercentage dan het mogelijke rendementpercentage dat je zou kunnen behalen als je geld zou investeren.

Waarom je hypotheek met een rente van drie procent aflossen als je met hetzelfde geld zes procent rendement kunnen genereren?

Ik denk dat iedereen dit voor zichzelf moet bepalen.

Zelf zit ik ergens in het midden. Ik los een beetje af op mijn hypotheek én ik beleg een vast bedrag per maand.

Ik vind het prettig om af te lossen omdat ik onafhankelijk van een bank wil zijn (zie stap 1), tegelijkertijd vind ik het zonde om al die jaren geen rendement te genereren.

Bij het beleggen zijn dit mijn uitgangspunten:

• Lange termijn. Pas rond mijn pensioengerechtigde leeftijd verwacht ik er geld van op te gaan nemen. Dat is over ruim dertig jaar.
• Passief. Negen van de tien beursfondsen is niet in staat op zo’n lange termijn meer rendement te genereren dan de markt. Daarom koop ik indextrackers die de markt volgen en kies ik geen specifieke aandelen uit.
• Divers. Ik beleg zo gespreid mogelijk om risico’s zo breed mogelijk op te kunnen vangen.
• Elke maand automatisch inleggen. Dat doe ik bij Meesman . Van mijn inleg gaat 80 procent aan aandelen (Aandelen Wereldwijd Totaal) en 20 procent aan obligaties (Obligaties Wereldwijd). Elk jaar herbalanceer ik die percentages en elke vijf jaar evalueer ik de verhouding.
• Rente op rente is geweldig. Als je je dividend herinvesteert, stuit je volgens Albert Einstein op het achtste wereldwonder: het rente op rente-effect. Je vermogen groeit daardoor als een sneeuwbal die van een helling afrolt (heldere uitleg bij Financieel Onafhankelijk Blog).
• Niet kijken. Ik kijk zo min mogelijk naar mijn portefeuille. Ik ga er toch pas over dertig jaar gebruik van maken.

Fees zijn je grootste vijand bij beleggen, die kunnen je op een lange termijn-strategie letterlijk tonnen kosten. Dat gezegd hebbende, bij Meesman ben ik iets duurder uit dan bij De Giro, maar dat is me het waard omdat ik automatisch kan inleggen en daarmee mijn kansen op het volhouden vergroot.

Het beste boek dat ik over indexbeleggen las? De Schitterende Eenvoud Van Indexbeleggen (geschreven door een Meesman-oprichter).

Ook deze benadering is weer persoonlijk. Misschien beleg je liever actief. Power to you!

9. Vergroot je inkomen

Ik heb deze stap toegevoegd omdat de beweging rond financiële onafhankelijkheid niet alleen maar draait om besparen. Je kunt ook kijken naar manieren om je inkomen te vergroten.

Wanneer is de laatste keer dat je om een loonsverhoging hebt gevraagd? Kun je misschien in de avonduren een side-business opzetten? Een winkel op Etsy? Een cursus die je aan kunt bieden?

Ik geniet er enorm van altijd wel één sideproject te hebben lopen.

Zoals de eerdergenoemde Een Podcast Over Media. De allerbelangrijkste reden is dat ik er enorm van geniet om een uur lang met Alexander en soms een interessante gast over media te praten, maar het is natuurlijk ook mooi meegenomen als ik er wat extra geld aan overhoud door bijvoorbeeld affiliate-fees.

💡 Lees meer: Ik heb een aparte pagina gewijd aan de rol van inkomen in je pad naar financiële onafhankelijkheid.

Ik wil nog veel meer met je delen over financiële onafhankelijkheid!

Ben je er nog? We zijn al een paar duizend woorden samen en ik heb nog véél meer te vertellen. Lees bijvoorbeeld deze andere artikelen als je…

• je een persoonlijk financieel systeem wilt bouwen dat op de achtergrond aan je financiële doelen werkt;
• je 25 ideeën wilt opdoen voor meer inkomen;
• je wilt weten welke bezuinigingen je kunt doorvoeren;
• je wilt leren budgetteren;
• je partner wilt betrekken bij financiële onafhankelijkheid;
• je wilt weten waarom de FIRE-beweging niet om geld draait, maar om intentioneel leven.
• Portret van de oprichter van FIRE: Pete Adeney alias Mr. Money Mustache

Ik blijf nieuwe dingen leren over mijn zoektocht. Schrijf je in voor mijn maandelijkse nieuwsbrief om geen updates te missen.