‘Niemand is gek’. Dat is het belangrijkste inzicht dat Morgan Housel lezers van zijn boek De Psychologie van Geld wil meegeven.
Dat lijkt af en toe natuurlijk wel zo. Als je van een vriend hoort dat hij al zijn vermogen cash op een bankrekening heeft staan. Of een vriendin die niet belegt maar liever haar hypotheek volledig aflost.
Dan kan dat op jou gek overkomen. Want je hebt andere ideeën over geld.
Dat is precies het punt, schrijft Housel: we worden allemaal gevormd door onze jeugdervaringen met geld. Voor iemand die altijd in armoede heeft geleefd, is een grote financiële buffer vanzelfsprekend. Iemand die door een onveilige jeugd onafhankelijkheid het allerbelangrijkst vindt, wil wellicht niet afhankelijk zijn van een hypotheekbank.
Toch zijn er bepaalde inzichten waar iedereen wat aan heeft. Vergelijk het met een dokter: zij behandelt elke patiënt anders, maar gebruikt de medische wetenschap als basis. Die basis, maar dan voor geld, heeft Housel in een lekker beknopt boek opgeschreven. Dan kun je vervolgens zelf besluiten hoe je het in je financiële leven wilt toepassen.
“Helpt me dit om goed te slapen ’s nachts?” is de beste universele richtingaanwijzer voor alle financiële beslissingen.
Wat je ook doet, je bent niet gek.
📖Ik las de originele Engelstalige versie, maar het boek is ook in het Nederlands verschenen. Verder is het podcastinterview van Tim Ferriss met Morgan Housel een aanrader.
Inhoudsopgave
- Bepaal je eigen doel, kijk niet naar anderen
- Je eigen tijd indelen vormt de grootste intrinsieke waarde van geld
- Bij het opbouwen van vermogen is tijd je grootste vriend
- Zorg voor een stevige veiligheidsmarge
- Sparen is het belangrijkst
- Geld verdienen vereist een andere houding dan geld behouden
- Zie je (tijdelijke) verlies op de aandelenmarkt niet als een boete, maar als toegangsprijs
- Marktvoorspellingen zitten er vrijwel altijd naast
Bepaal je eigen doel, kijk niet naar anderen
Als je doel is om het meeste te verdienen van iedereen die je kent, heb je nooit genoeg. Er is altijd iemand rijker. Vraag maar aan Jeff Bezos en Elon Musk, die om de zoveel tijd stuivertje wisselen als rijkste persoon op aarde.
Richt je op je eigen doelen en negeer de rijkdom van mensen om je heen, schrijft Housel. Anders zul je nooit tevreden zijn.
Trouwens: echte rijkdom is niet zichtbaar (dat staat immers op bank- en beleggingsrekeningen). Het enige zichtbare is het geld dat iemand besluit uit te geven, aan bijvoorbeeld een mooie auto. Dat is een zichtbare vermindering van iemands rijkdom:
Wealth is the nice cars not purchased. The diamonds not bought. The watches not worn, the clothes forgone and the first-class upgrade declined. Wealth is financial assets that haven’t yet been converted into the stuff you see.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
En soms kunnen mensen om je heen een hele goede reden hebben om flink geld uit te geven:
But while we can see how much money other people spend on cars, homes, clothes, and vacations, we don’t get to see their goals, worries, and aspirations. A young lawyer aiming to be a partner at a prestigious law firm might need to maintain an appearance that I, a writer who can work in sweatpants, have no need for. But when his purchases set my own expectations, I’m wandering down a path of potential disappointment because I’m spending the money without the career boost he’s getting. We might not even have different styles. We’re just playing a different game. It took me years to figure this out.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Ik herken dit van jonge projectontwikkelaars. Die moeten minimaal een BMW rijden om kredietwaardig over te komen op potentiële financierders.
Bepaal daarom je eigen doel en schrijf de bijbehorende werkwijze uit. Het doel van Housel: “I am a passive investor optimistic in the world’s ability to generate real economic growth and I’m confident that over the next 30 years that growth will accrue to my investments.”
De grootste uitdaging volgens Housel? Niet telkens je doel naar boven bijstellen. Anders heb je nooit genoeg en kun je niet genieten van het mooiste dat geld je kan opleveren:
Je eigen tijd indelen vormt de grootste intrinsieke waarde van geld
De meeste mensen willen rijk worden omdat ze denken dat het geluk brengt. Maar hoe ervaren wij eigenlijk geluk? Housel citeert uit het boek The Sense of Wellbeing van sociaal psycholoog Agnus Campbell:
The most powerful common denominator of happiness was simple. Campbell summed it up: Having a strong sense of controlling one’s life is a more dependable predictor of positive feelings of wellbeing than any of the objective conditions of life we have considered.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Als je zelf je dag in kunt delen, ervaar je geluk. Maar omdat werk ons tegenwoordig via de smartphone achtervolgt, ervaren we steeds minder controle over onze tijd. Ook al zijn we rijker dan ooit, we zijn ook ongelukkiger.
Geld geeft je de mogelijkheid tijd terug te kopen. Bijvoorbeeld door minder te werken voor geld, en je tijd te besteden aan iets wat je echt waardevol vindt. Bijvoorbeeld zorgen voor de mensen om je heen of vrijwilligerswerk.
Het terugkopen van tijd is volgens Housel ‘de grootste intrinsieke waarde van geld’:
To obtain, bit by bit, a level of independence and autonomy that comes from unspent assets that give you greater control over what you can do and when you can do it.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Je geld gebruiken om tijd en mogelijkheden te kopen? Daar kan geen dikke auto of klokje tegenop.
Bij het opbouwen van vermogen is tijd je grootste vriend
Je hebt een financieel doel gesteld, maar hoe bereik je dat vervolgens? Housel adviseert op basis van wetenschappelijke literatuur te investeren in gediversifieerde indexfondsen en het dividend te herinvesteren. Dan treedt het rente-op-rente-effect in. ‘Compounding’ heet dat in het Engels. Door dat effect groeit vermogen zo hard dat we het bijna niet kunnen bevatten.
Een voorbeeld, aan de hand van de rijkste investeerder ter wereld, Warren Buffet:
As I write this Warren Buffett’s net worth is $84.5 billion. Of that, $84.2 billion was accumulated after his 50th birthday. $81.5 billion came after he qualified for Social Security, in his mid-60s. Warren Buffett is a phenomenal investor. But you miss a key point if you attach all of his success to investing acumen. The real key to his success is that he’s been a phenomenal investor for three quarters of a century.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Ongelooflijk toch? Dat meer dan 99 procent van Warren Buffetts vermogen na zijn vijftigste werd opgebouwd. Dat komt door de exponentiële groei van het rente-op-rente-effect.
Zulke groei valt niet zo op. Het gebeurt namelijk op de achtergrond en het heeft veel tijd nodig. Daarom onderschatten we het:
Consider the progress of medicine. Looking at the last year will do you little good. Any single decade won’t do much better. But looking at the last 50 years will show something extraordinary. For example, the age-adjusted death rate per capita from heart disease has declined more than 70% since 1965, according to the National Institute of Health. A 70% decline in heart-disease death is enough to save something like half a million American lives per year. Picture the population of Atlanta saved every year. But since that progress happened so slowly, it captures less attention than quick, sudden losses like terrorism, plane crashes, or natural disasters. We could have a Hurricane Katrina five times a week, every week—imagine how much attention that would receive—and it would not offset the number of annual lives saved by the decline in heart disease in the last 50 years.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Laat het rente-op-effect zijn werk doen en onderbreek het niet. Dan pluk je er optimaal de vruchten van.
Zorg voor een stevige veiligheidsmarge
Om je aandelen niet te hoeven verkopen in tijden van nood (waarmee je het compounden stoort), is het belangrijk om een grote cashreserve te hebben. Dat is je veiligheidsmarge:
Room for error lets you endure a range of potential outcomes, and endurance lets you stick around long enough to let the odds of benefiting from a low-probability outcome fall in your favor. The biggest gains occur infrequently, either because they don’t happen often or because they take time to compound. So the person with enough room for error in part of their strategy (cash) to let them endure hardship in another (stocks) has an edge over the person who gets wiped out, game over, insert more tokens, when they’re wrong.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Daarom is een flinke cashreserve belangrijk: dan kun je blijven investeren als het slecht gaat. Bill Gates had bij Microsoft altijd genoeg geld achter de hand om een jaar aan salarissen te kunnen betalen. Zorg dus voor een stevige buffer:
Savings that aren’t earmarked for anything in particular is a hedge against life’s inevitable ability to surprise the hell out of you at the worst possible moment.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Gebruik ook een veiligheidsmarge als je berekeningen maakt voor je financiële toekomst:
For my own investments, I assume the future returns I’ll earn in my lifetime will be ⅓ lower than the historic average. So I save more than I would if I assumed the future will resemble the past. It’s my margin of safety. The future may be worse than ⅓ lower than the past, but no margin of safety offers a 100% guarantee. A one-third buffer is enough to allow me to sleep well at night. And if the future does resemble the past, I’ll be pleasantly surprised. “The best way to achieve felicity is to aim low,” says Charlie Munger. Wonderful.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Sparen is het belangrijkst
Een aanname rond het opbouwen van vermogen is dat het alleen lukt als je een grote financiële meevaller hebt, zoals het winnen van een loterij of het verkopen van een bedrijf. Maar dankzij het rente-op-rente-effect kun je ook vermogen opbouwen door zoveel mogelijk te sparen en dat opzij te zetten.
Dat scenario is voor veel meer mensen haalbaar en ook krachtiger:
If you view building wealth as something that will require more money or big investment returns, you may become as pessimistic as the energy doomers were in the 1970s. The path forward looks hard and out of your control. If you view it as powered by your own frugality and efficiency, the destiny is clearer. Wealth is just the accumulated leftovers after you spend what you take in. And since you can build wealth without a high income, but have no chance of building wealth without a high savings rate, it’s clear which one matters more.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
En sparen is een tweesnijdend zwaard: hoe minder je uitgeeft, hoe minder je hoeft te verdienen. Vergroot daarom liever je bescheidenheid dan je inkomen, schrijft Housel:
Think of it like this, and one of the most powerful ways to increase your savings isn’t to raise your income. It’s to raise your humility. When you define savings as the gap between your ego and your income you realize why many people with decent incomes save so little. It’s a daily struggle against instincts to extend your peacock feathers to their outermost limits and keep up with others doing the same.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Geld verdienen vereist een andere houding dan geld behouden
Zodra je je financiële doel behaalt heb, moet je je vermogen gaan beschermen. Dat is volgens Housel voor veel mensen moeilijker dan het vergaren. Kijk maar naar professionele sporters die miljoenen verdienden tijdens hun korte carrière maar later toch failliet gaan.
Er komen bij vergaren en beschermen verschillende vaardigheden kijken:
Getting money requires taking risks, being optimistic, and putting yourself out there. But keeping money requires the opposite of taking risk. It requires humility, and fear that what you’ve made can be taken away from you just as fast. It requires frugality and an acceptance that at least some of what you’ve made is attributable to luck, so past success can’t be relied upon to repeat indefinitely.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Housel adviseert: wees optimistisch over de toekomst, maar paranoïde over wat je op het pad naar de toekomst kan laten struikelen.
Every bit of savings is like taking a point in the future that would have been owned by someone else and giving it back to yourself.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Zie je (tijdelijke) verlies op de aandelenmarkt niet als een boete, maar als toegangsprijs
Het moeilijkste aan beleggen, is de verleiding weerstaan om te verkopen als het slecht gaat. Daarmee stoor je het compounden en koop je bovendien niet bij wanneer aandelen op hun goedkoopst zijn.
Gebruik daarom het psychologische ezelsbruggetje: als je aandelen dalen, is dat de toegangsprijs voor het positieve effect van compounding.
It sounds trivial, but thinking of market volatility as a fee rather than a fine is an important part of developing the kind of mindset that lets you stick around long enough for investing gains to work in your favor.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Marktvoorspellingen zitten er vrijwel altijd naast
Ken je die schreeuwerige beleggingsprogramma’s waar allerlei experts financiële adviezen geven? Of interessant-aandoende marktvoorspellingen? Ze zitten er bijna altijd naast:
Think about market forecasts. We’re very, very bad at them. I once calculated that if you just assume that the market goes up every year by its historic average, your accuracy is better than if you follow the average annual forecasts of the top 20 market strategists from large Wall Street banks.
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Iedereen is het maar aan het wingen. We hebben de behoefte om de wereld begrijpelijk te houden en daarom zijn er al die voorspellingen die ons schijnzekerheid geven:
Carl Richards writes: “Risk is what’s left over when you think you’ve thought of everything.” People know this. I have not met an investor who genuinely thinks market forecasts as a whole are accurate or useful. But there’s still tremendous demand for forecasts, in both the media and from financial advisors. Why? Psychologist Philip Tetlock once wrote: “We need to believe we live in a predictable, controllable world, so we turn to authoritative-sounding people who promise to satisfy that need.”
Morgan Housel – De Psychologie van Geld
Housel heeft een heerlijk ontnuchterend boek geschreven. Met zijn kennis op zak, heb je genoeg informatie op zak om een persoonlijk financieel systeem in te richten.
Totaal off-topic maar wel leuk: de afbeelding bij dit artikel heb ik laten genereren door de kunstmatige intelligentie-tool Midjourney. De prompt was: “a vintage wallet with the texture of a brain, cartoon”