Werken aan ideeën die je echt belangrijk vindt? Dat doe je zo

Ideeën zijn de brandstof van ons werk en leven.

Als we erover praten, zeggen we dat ideeën ons ‘overkomen’ of dat we ineens een ‘ingeving’ krijgen. We associëren ze met ongrijpbaarheid en spontaniteit.

Je hoort zelden hoe je ideeën kunt documenteren en organiseren.

Zonde, want ik denk dat je veel plezier kunt beleven aan het systematischer benaderen van je ideeën.

Omdat je dan meer tijd besteedt aan datgene wat je echt belangrijk vindt.

Echt waar, hear me out:

Zes jaar geleden legde ik Elizabeth Gilbert tijdens een promotietour een vraag voor waar ik al jaren mee worstelde: hoe weet je wanneer het tijd is een idee na te jagen?

Ik vond namelijk dat ik te vaak van projectje naar projectje hopte en niets echt goed uitwerkte. 

‘Wees de baas van je ideeën,’ reageerde Gilbert ferm: 

‘Gedraag je als de minister-president van je creativiteit. Je ideeën zijn als ministers. Stel je voor dat jullie bij elkaar zitten tijdens een ministerraad. Elk idee vraagt om tijd en middelen, en jij moet bepalen of en hoeveel je aan ze toewijst. ‘Jij krijgt de helft van je aangevraagde budget. En jij, jij moet eerst je zaken eens goed voor elkaar krijgen. Kom later maar terug, als je idee beter is uitgewerkt’.’ 

Gilbert vertelde dat haar boek over creativiteit tevergeefs twaalf jaar lang als minister in de raad voor toewijzing pleitte, tot het uiteindelijk tot (zeer succesvolle) uitvoering kwam.  

Dat beeld is me bijgebleven en zorgde ervoor dat in de zes jaar erna een stuk gedisciplineerder te werk ging. Eigenlijk weken vrijwel al mijn projectjes voor m’n directeurswerk bij De Correspondent. Met hoogstens één side project ernaast (zoals het Dankboek).

Ik was van m’n focusprobleem verlost, maar tegelijkertijd vroeg ik me af: wanneer lukt het een minister het juiste moment te vinden voor ideeën waar ik enthousiast over ben en al heel lang mee rondloop?

Pech voor die ene ‘minister’

Een van die ideeën was ‘Jonge Jaren’. Begin 2013 registreerde ik jongejaren.nl, na een etentje met vriend Alexander Klöpping. We hadden een formatje bedacht waarbij we Grote Namen zouden interviewen over de jaren voor dat ze publieke erkenning kregen. 

Alexander en ik wilde er een televisiestudio voor afhuren. Een dagblad was geïnteresseerd in de uitgeschreven interviews en ik zag ook al een mooie bundel voor me. 

Maar net toen we wilden beginnen werd de crowdfunding van De Correspondent een groot succes en klopte een man met een idee voor een digitale krantenkiosk bij Alexander aan. Allebei stortten we ons in een ondernemersavontuur. 

De ‘minister’ van het Jonge Jaren-idee werd de wacht aangezegd en bleef in de jaren daarna nul op rekest krijgen. Ook al leek het me al die tijd ontzettend interessant om de serie te maken, het moment was er telkens niet naar. Jonge Jaren was typisch zo’n idee waarvan ik me afvroeg wanneer het in de Gilbert-methode aan de beurt zou komen.

Eindelijk succes in de ministerraad

Alexander en ik waren ondertussen wel aan een podcast begonnen. In 2016 bestond die podcast onder de noemer ‘Een Podcast over Media’ nog uit veredelde kroeggesprekken over media en technologie. Vijf jaar later namen we als ‘POM’ met redacteur Bianca Schrijver een wekelijks magazine met gasten op. 

Totdat Alexander even op een zeer verdiende sabbatical wilde. Vroeger hadden we de podcast gewoon twee maanden stilgelegd, maar POM had inmiddels bijna 2.000 donateurs, een stuk of wat geplande advertenties, tienduizenden luisteraars, een redacteur met tijd om handen én ik had zin om wekelijks iets te blijven maken. 

Nou, de ‘Jonge Jaren-minister’ had aan een half woord genoeg in de ministerraad. Alle voorwaarden klopten. POM-luisteraars houden van experimenten, dus er was een publiek. Bianca leek het een mooie serie om te maken, dus er was een redacteur. Ik had toch al wekelijks een reservering voor de opname van POM in mijn agenda, dus er was tijd. 

Er volgen zeven gesprekken met beroemde makers, onder wie Matthijs van Nieuwkerk en Typhoon. Het resultaat kun je op Spotify beluisteren. 

Dankzij Jonge Jaren heb ik nog meer vertrouwen in de ideeënmethode van Elizabeth Gilbert. Ik heb nu ervaren hoe lonend het kan zijn om een idee een tijdje in de ijskast te laten staan, tot alle voorwaarden kloppen. 

Vroeger had ik een ontevreden gevoel over halfaffe projecten en een gebrek aan focus. Nu heb ik met wat meer discipline en geduld én een tevreden gevoel over mijn aandacht voor De Correspondent én de goede timing rond Jonge Jaren. Ik herken nu wat Gilbert in het interview vertelde:

 ‘Alle creatieve projecten kennen een saaie fase. En als er dan zo’n sexy nieuw idee langskomt, is de verleiding groot om je daar op te storten. Maar dat verleidelijke nieuwe plan heeft uiteindelijk ook saaie kanten. Dus maak eerst af waar je mee bezig bent en vertrouw erop dat een goed idee om je aandacht blijft zeuren, zoals een kind aan de mouw van zijn moeder kan blijven trekken.’ 

‘Terwijl een idee rijpt, kunnen nieuwe gebeurtenissen er bijvoorbeeld voor zorgen dat zo’n idee opeens een stuk relevanter wordt’, schreef ik destijds. Inmiddels heb ik het aan de lijve ondervonden.

Combineer dit met een ‘spark file‘

Volgens mij kun je Gilberts methode nog sterker maken als je het combineert met een idee van een andere auteur, Steven Johnson. Hij houdt een ‘spark file’ bij. Daarin noteert Johnson al zijn ingevingen voor nieuwe plannetjes. Van losse flodders tot halve hoofdstukken van een boek dat nog niet bestaat. Elke drie maanden neemt hij de lijst even door.

Die lijst kun je als een agenda voor een jaarlijkse ministerraad gebruiken. Je neemt de ideeën door en bekijkt welke er klaar voor zijn om op te pakken. 

In 2012 ben ik begonnen aan zo’n spark file. Ik heb gemerkt dat het doornemen van de ideeën vooral goed werkt als ze je toetst aan de hand van criteria die belangrijk voor jou zijn. Dat kan zijn of je er geld aan kunt verdienen, of alleen lol aan kunt beleven. Of dat het idee goed past bij de levensstijl die je de komende tijd voor je ziet: druk, of juist rustig met veel tijd voor je privéleven? Je kunt ze makkelijk scoren in een tabelletje:

Aan de hand van zo’n spark file en scoringssysteem kom je goed beslagen ten ijs bij de ministerraad.

Neem ‘urgentie’ weg als bepalende factor

Misschien vraag je je tegen het einde van dit artikel af of dit niet allemaal een beetje overdreven is. 

En dat sluit ik niet uit, haha. 

Tegelijkertijd werkt deze methodische aanpak voor mij heel goed omdat het ideeën naar boven brengt die misschien nooit urgent zijn, maar die ik wel belangrijk vind. 

Zonder zo’n bewuste aanpak loop ik het risico alleen maar ideeën na te jagen die zich aan me opdringen door actualiteit of omdat het anderen – zoals een opdrachtgever – goed uitkomt. 

Terwijl bovenstaande methode me attendeert op ideeën die ik intrinsiek heel graag wil uitvoeren maar door een gebrek aan urgentie al jaren op de plank liggen.